Η μετατροπή του χώματος σε πρώτη ύλη δομικού πηλού, είναι η σημαντικότερη και ίσως η πιο δύσκολη εργασία δόμησης με πηλό.
Στην παραδοσιακή δόμηση η διαδικασία αυτή δεν ήταν τόσο σημαντική. Αυτό οφείλεται πιθανόν στο ότι η γνώση των ιδιοτήτων του τοπικού χώματος και του χειρισμού του ήταν ενσωματωμένη στην κοινωνική και ιστορική εμπειρία των ανθρώπων, ή στο ότι οι απαιτήσεις απόδοσης των κτηρίων ήταν χαμηλότερες, σε σχέση με τις σημερινές.
Η αναγνώριση των ιδιοτήτων του τοπικού χώματος, ο προσδιορισμός των τρόπων βελτίωσής του, και η σωστή επιλογή των τεχνικών, των εργαλείων και των μηχανικών μέσων επεξεργασίας του, απαιτεί γνώση και εμπειρία. Είναι όμως αποφασιστικής σημασίας για τη σχέση κόστους – απόδοσης της κατασκευής.
Για παράδειγμα, ένας αδύνατος, υγρός πηλός μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατευθείαν για την κατασκευή δομικών στοιχείων καλουπωτού πηλού ή με προσθήκη νερού και άχυρου, για την κατασκευή πλιθιών ή επιχρισμάτων.
Ένας παχύς πηλός πρέπει να υποστεί επεξεργασία και ενδεχομένως πρέπει να αναμειχθεί με άμμο πριν χρησιμοποιηθεί.
Η προετοιμασία του πηλού χωρίζεται σε δύο στάδια:
- Στάδιο προεργασίας
- Στάδιο επεξεργασίας
ΠΡΟΕΡΓΑΣΙΑ
Η πρώτη ύλη του πηλού πρέπει να καθαριστεί από οργανικές ύλες (ρίζες, φυτά, έντομα κ.α.) και να είναι ομοιογενής. Η ομοιογένεια επιτυγχάνεται με δύο τρόπους:
- Το χώμα, ειδικά αυτό που περιέχει μεγάλους, σκληρούς σβώλους, απλώνεται σε αβαθή δοχεία και καλύπτεται με νερό. Μετά από 2 – 4 μέρες όταν μετατραπεί σε μαλακή, εύπλαστη μάζα, εύκολα μπορεί να αναμειχθεί ομοιόμορφα με τις επιθυμητές προσθήκες (άμμο, χαλίκι, άχυρο κ.ά.).
- Το ξηρό χώμα θρυμματίζεται με πάτημα ή με μηχανικά μέσα, π.χ. μύλους ή τρακτέρ. Εάν περιέχει μεγάλες πέτρες ή πολύ χοντρό χαλίκι πρέπει να κοσκινιστεί ή να καθαριστεί με τα χέρια. Προστίθεται νερό και οι απαραίτητες προσμίξεις. Η ανάμειξη μπορεί να γίνει χειρωνακτικά, με τη βοήθεια ζώων ή με τη χρήση μηχανικών αναδευτήρων.
Μετά την πλήρη ανάμειξη, το υγρό μείγμα του πηλού πρέπει να αφεθεί για να «ωριμάσει» επί 12 έως 48 ώρες. Στο διάστημα αυτό αυξάνονται οι δυνάμεις συνοχής της αργίλου επειδή τα πέταλά της παίρνουν παράλληλες θέσεις, εξαιτίας των μεταξύ τους ηλεκτροχημικών ελκτικών δυνάμεων και έτσι δημιουργούν πυκνότερες συστρωματώσεις.
Μετά την ωρίμανση το υλικό είναι έτοιμο για το στάδιο της τελικής του επεξεργασίας.
ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ
Η επεξεργασία του πηλού έχει ως στόχο την αναδιάταξη των πετάλων της αργίλου, στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό. Η παράλληλη θέση των αργιλικών πετάλων αυξάνει σημαντικά τις μεταξύ τους δυνάμεις συνοχής και αυτό συνεπάγεται την αύξηση αντοχής του στεγνού πηλού σε κάμψη και σε θλίψη.
Πάτημα
Στην Ελλάδα το πάτημα είναι η κλασσική, παραδοσιακή μέθοδος επεξεργασίας της πρώτης ύλης παρασκευής πλιθιών. Είναι και η πιο έντονη συναισθηματική μνήμη της πλίνθινης κατασκευής, όταν ολόκληρο το σόι, οι φίλοι, η γειτονιά, συχνά το χωριό ολόκληρο, συγκεντρώνονταν και δούλευαν, για να φτιάξουν μαζί το σπίτι μιας οικογένειας.
Η υγρή πρώτη ύλη του πηλού συγκεντρώνεται σε μεγάλο λάκκο και πατιέται με τα πόδια. Η άσκηση πίεσης μετακινεί τα πέταλα της αργίλου. Το νερό παίζει το ρόλο του λιπαντή, που διευκολύνει την κίνηση των πετάλων
Η διαδικασία αυτή είναι επίπονη και πρέπει, για να έχει αποτέλεσμα, να είναι επίμονη. Η υφή του πηλού δείχνει πότε είναι έτοιμος για δόμηση.
Παρόμοιος τρόπος επεξεργασίας είναι το ζύμωμα με τα χέρια. Απαιτεί άσκηση μεγαλύτερης μυϊκής δύναμης και είναι πιο κουραστικός.
Η ίδια επεξεργασία μπορεί να γίνει και με τη βοήθεια ζώων ή με τη χρήση ειδικά σχεδιασμένων μηχανικών μέσων.
Μετά και από την παραπάνω επεξεργασία ο πηλός είναι έτοιμος για την παρασκευή πλιθιών και για την κατασκευή τσατμά ή επιχρισμάτων.
Κοπάνισμα
Κοπάνισμα είναι το χτύπημα, δηλαδή η άσκηση κρουστικής δύναμης στη μάζα του πηλού. Εφαρμόζεται όταν ο υγρός πηλός (περίπου 12 % περιεκτικότητα νερού) είναι εγκιβωτισμένος σε καλούπια. Γίνεται ταυτόχρονα με τη δόμηση του καλουπωτού πηλού.
Το κοπάνισμα γίνεται με βαριά εργαλεία, όπως βαρείς ξύλινοι κόπανοι ή μεταλλικές βαριοπούλες, ή με μηχανικά μέσα.
Η κρούση πρέπει να γίνεται με τρόπο που αξιοποιεί το βάρος των εργαλείων, προσθέτοντάς τους ώθηση και όχι με τη δύναμη του χειριστή.
Όταν το κοπάνισμα γίνεται με δονητική πλάκα, αυτή πρέπει να έχει μεγάλη ανύψωση και χαμηλή συχνότητα.
Ο συνδυασμός κραδασμών και ωστικών κυμάτων συμπιέζει τον πηλό. Μετακινεί τα σωματίδια του, το ένα δίπλα στο άλλο, μειώνει τους πόρους του, αυξάνει την πυκνότητά του, και φέρνει τα πέταλα της αργίλου σε παράλληλη θέση. Έτσι αυξάνει σημαντικά τη θλιπτική αντοχή των δομικών του στοιχείων.
Κατά την παρασκευή πλιθιών το έτοιμο μείγμα δεν τοποθετείται απλά αλλά ρίχνεται με δύναμη μέσα στο καλούπι, δηλαδή και πάλι με άσκηση ωστικής δύναμης.
Συμπίεση
Η συμπίεση ( με πρέσες) εγκιβωτισμένων δομικών στοιχείων αυξάνει την πυκνότητα του πηλού, δεν έχει όμως την αποτελεσματικότητα που έχει το κοπάνισμα.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο άνω φλοιός της Γης έχει μέσο πάχος 30 km και η χημική του σύσταση είναι 46 – 49 Read more
Ο πηλός παρουσιάζει ως πρώτη ύλη απεριόριστη ποικιλία. Οι μηχανικές αντοχές και οι φυσικές του ιδιότητες, ποικίλουν ανάλογα. Συχνά είναι Read more
Ο δομικός πηλός διακρίνεται στις εξής βασικές κατηγορίες: Παχύς πηλός: Ο πηλός με μεγάλη περιεκτικότητα αργίλου. Αδύνατος πηλός: Ο Read more
Ο πηλός που χρησιμοποιείται στη δόμηση είναι μείγμα χώματος που αποτελείται από υλικά διαφορετικής χημικής προέλευσης, σύνθεσης και κοκκομετρίας, τα Read more
Το νερό εμφανίζεται στην άργιλο και στον πηλό με τρείς τρόπους: Δεσμεύεται χημικά, συμμετέχοντας στη μοριακή δομή των αργιλικών ορυκτών. Read more
Ο φλοιός της Γης αποτελείται κατά κύριο λόγο από αργιλοπυριτικά ορυκτά. Η βασική δομική μονάδα των αργιλοπυριτικών ορυκτών είναι το Read more