ΜΟΝΩΣΕΙΣ ΦΕΛΛΟΥ

Ο φελλός προέρχεται από τη φελλοφόρο δρυ ή φελλόδεντρο (Quercus Suber), ένα είδος αειθαλούς δρυός που φτάνει σε ύψος 30 m, με διάμετρο κορμού 2 – 5 m, ζει 150 – 300 χρόνια και φύεται κυρίως γύρω από τη λεκάνη της Μεσογείου, στη Νότια Ευρώπη και Β. Αφρική. Σήμερα πρώτη χώρα παραγωγής φελλού είναι η Πορτογαλία.

   

Η ανάπτυξη του φελλού είναι αργή. Το κάμβιο του κορμού εκβάλλει, προς την πλευρά του εξωτερικού φλοιού του δέντρου, στρώσεις νεκρών κυττάρων, που έχουν πολύ λεπτό τοίχωμα, πυκνή δομή, είναι γεμάτα με αέρα και  προστατεύουν  τον κορμό από τη ζέστη, την εξάτμιση και τις εξωτερικές προσβολές. Δημιουργούν έτσι εξαιρετικά μονωτικές στρώσεις. Περιέχουν κυτταρίνη και  φελλίνη ή ζουμπερίνη, φυτικές ρητίνες, που τους προσδίδουν ελαστικότητα. Το στρώμα τους είναι ο φελλός.

Το μεσογειακό κλίμα, η ζέστη και η περιοδική θερινή ξηρασία, ευνοεί την ανάπτυξη παχύτερου στρώματος φελλού για την προστασία του δέντρου. Η κατάλληλη χάραξη της επιδερμίδας του φλοιού κατά την καλλιέργεια  προκαλεί, ως άμυνα του δέντρου, την ακόμη μεγαλύτερη αύξηση του πάχους του φελλού.

Η συγκομιδή του φελλού γίνεται με απόξεση του εξωτερικού φλοιού του δέντρου, που στη συνέχεια αναγεννιέται, χωρίς το δέντρο να υποστεί βλάβη.

                                                                                Συγκομιδή φελλού

Αποδοτική συγκομιδή γίνεται σε δέντρα ηλικίας άνω των 15 ετών. Μπορεί να επαναλαμβάνεται κάθε 8 έως 14 χρόνια. Η αποδοτικότερη συγκομιδή γίνεται όταν το δέντρο φτάσει στην ηλικία των 100 ετών.

Τρόπος παρασκευής

Οι μονώσεις φελλού παράγονται αποκλειστικά στις χώρες, όπου φύεται φελλοφόρος δρυς.

Ο εξωτερικός φλοιός της φελλοφόρου δρυός είναι μία κρούστα ρωγμώδης, σκληρή, ανελαστική και πλούσια σε ρητίνες, ακατάλληλος για την παραγωγή προϊόντων φελλού (π.χ. πωμάτων φιαλών), αλλά χρήσιμος ως πρώτη ύλη παραγωγής μονώσεων.

Ο φλοιός της εξωτερικής απόξεσης ξηραίνεται επί 6 μήνες φυσικά, καθαρίζεται καλά, θρύβεται και αλέθεται. Παράγεται ένα χονδρόκοκκο μείγμα. Ακολουθεί  επεξεργασία του μείγματος (ψήσιμο) σε αεροστεγή δοχεία με υδρατμούς υψηλής θερμοκρασίας (350 C). Τα θρύμματα διογκώνονται και ταυτόχρονα  αποδεσμεύεται και ενεργοποιείται η ζουμπερίνη, η ρητίνη του φελλού, η οποία τα συγκολλά μεταξύ τους. Οι θερμοκρασίες που απαιτούνται είναι ανάλογες της περιεκτικότητας του αρχικού μείγματος σε ρητίνες. Συχνά προστίθενται στο μείγμα φυσικές ίνες, όπως γιούτας, που το καθιστούν εύπλαστο, συνεκτικό και επιτρέπουν τη κοπή λεπτών φύλλων φελλού.

 Όταν οι  θερμοκρασίες επεξεργασίας είναι πολύ υψηλές, παράγονται δύσοσμες εκπομπές, ύποπτες πρόκλησης καρκίνου, χωρίς αυτό να έχει ακόμη επιβεβαιωθεί επίσημα.

Μετά την ψύξη της μάζας του επεξεργασμένου μείγματος, αποκόβονται οι πλάκες του φελλού. Αυτές είναι οι μονωτικές πλάκες ψημένου φελλού, που έχουν τη μεγαλύτερη κυκλοφορία στην αγορά.

Από τη μάζα του διογκωμένου μείγματος, με μικρή πρόσθετη επεξεργασία, παράγονται και προϊόντα χυτής μόνωσης φελλού.

Από το αρχικό, άψητο μείγμα, με την προσθήκη συνθετικών υλικών, ασφαλτικών διαλυμάτων ή χημικών συγκολλητικών υλών, παράγονται οι πεπιεσμένες (ή εμποτισμένες) πλάκες φελλού

Περιβαλλοντικέςιδιότητες

• Η εμπεριεχόμενη ενέργεια των μονώσεων  ψημένου φελλού είναι  περίπου 440 kWh/m³, της χυτής μόνωσης είναι 270 – 380 kWh/m³. Όταν μεταφέρονται σε μεγάλη απόσταση από τις χώρες παραγωγής (Πορτογαλία) οι τιμές αυτές αυξάνονται.
• Η πρώτη ύλη των μονώσεων είναι ανανεώσιμη. Στις χώρες παραγωγής πρέπει να αποφεύγονται οι μονοκαλλιέργειες.
• Οι μονώσεις φελλού, όταν διατηρούνται σε καλή κατάσταση, ξαναχρησιμοποιούνται. Ανακυκλώνονται πλήρως ή αφομοιώνονται από το περιβάλλον, αφού κλείσουν τον κύκλο ζωής τους.
• Οι μονώσεις ψημένου φελλού είναι ακίνδυνες για την υγεία. Η επικινδυνότητα των πεπιεσμένων, εμποτισμένων μονώσεων εξαρτάται από τη χημική σύσταση των υλικών συγκόλλησης που περιέχουν, όπως Enzipren (καρκινογόνο), φορμαλδεΰδη ή ασφαλτικά διαλύματα.

Φυσικέςιδιότητες

• Η θερμική αγωγιμότητα των μονώσεων φελλού είναι χαμηλή, με συντελεστή λ = 0,042 – 0,046 W/(m·K).
• Οι μονώσεις φελλού εμφανίζουν σχετικά μικρή αντίσταση στη διάχυση υδρατμών, με συντελεστή μ = 10 – 30. Έκθεσή σε χρόνια υγρασία μειώνει τη θερμομονωτική τους ικανότητα. Ο φελλός είναι πολύ ανθεκτικός σε αποσύνθεση, στους μύκητες, έντομα και παράσιτα εξαιτίας της υψηλής του περιεκτικότητας σε ρητίνες. Αναπνέει και έτσι συμβάλλει στην καλή ποιότητα του εσωτερικού αέρα και στην ευεξία των εσωτερικών  χώρων.
• Οι μονώσεις φελλού έχουν καλές ηχομονωτικές και θερμομονωτικές ιδιότητες.
• Οι μονώσεις φελλού κατατάσσονται στα υλικά μέτριας πυραντίστασης, εκτός και εάν υποστούν ειδική επεξεργασία. Κατά την καύση τους δεν παράγονται επικίνδυνα καυσαέρια.
• Ο φελλός είναι υλικό ηλεκτροστατικά ουδέτερο και ανακόπτει την γεωακτινοβολία.
• Οι μονώσεις φελλού είναι ελαστικές, όχι όμως ιδιαίτερα εύκαμπτες. Έχουν καλή αντοχή στην συμπίεση και στην κρούση. Είναι πολύ ελαφρές. Έχουν μεγάλο χρόνο ζωής.
• Το κόστος των μονώσεων φελλού είναι μέτριο.

Χρήσεις – κατασκευή

Οι σκληρές πλάκες φελλού, ψημένου ή συμπιεσμένου, χρησιμοποιούνται για την εξωτερική θερμομόνωση του κελύφους, δηλαδή της στέγης κάτω από τη στεγάνωση και των κατακόρυφων επιφανειών πίσω από την εξωτερική επικάλυψη (επίχρισμα).

Εξωτερική θερμομόνωση φελλού

Ως εσωτερική μόνωση, τοποθετούνται σε τοίχους και ελαφρά διαχωριστικά στοιχεία, καθώς και κάτω από επιστρώσεις δαπέδων, εκεί όπου η ιδιάζουσα οσμή τους δεν είναι ενοχλητική.

Η χυτή μόνωση φελλού πληρώνει με εμφύσηση διάκενα της κατασκευής ή με έγχυση το κενό μεταξύ δύο τοιχοποιιών. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρώτη ύλη για την παρασκευή ελαφρών μειγμάτων πηλού.