ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΑΣΤΙΚΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ

Στο σύγχρονο κόσμο οι ανθρώπινοι πληθυσμοί συγκεντρώνονται κατεξοχήν στις πόλεις. Δημιουργούνται έτσι μεγάλες αστικοποιημένες εκτάσεις, ως αποτέλεσμα της επέκτασης υφιστάμενων αστικών πυρήνων ή και της συγχώνευσης μητροπολιτικών κέντρων σε μια ενιαία δομή, τη μεγάπολη. Η πρωτοφανής για την ιστορία του πλανήτη αστική υπερσυγκέντρωση αποκτά ιδιαίτερα και πρωτόγνωρα περιβαλλοντικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά.

Αύξηση του παγκοσμίου πληθυσμού και της αστικοποίησης

Τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα (Ο πίνακας συντάχθηκε βάσει των στοιχείων του ΟΗΕ του 2011)

Τα φαινόμενα που απορρέουν από τα παραπάνω μεγέθη είναι εξαιρετικά περίπλοκα και πολύπλευρα. Στη συνέχεια γίνεται προσπάθεια εξέτασης μίας μόνο πλευράς που αφορά, στα κλιματικά προβλήματα σε συνάρτηση με τη δόμηση.

Το κλίμα του αστικού χώρου είναι διαφορετικό από αυτό της υπαίθρου στον ίδιο τόπο, όσο αυξάνεται το μέγεθος μιας αστικής συγκέντρωσης, τόσο οι διαφορές γίνονται σαφέστερες και αποκτούν σοβαρότερες διαστάσεις.

Η σημασία της μελέτης αυτού του γεγονότος είναι μεγάλη γιατί:

• Οι νέες κλιματικές συνθήκες, που παρουσιάζονται στο χώρο των αστικών συγκεντρώσεων, εμφανίζουν προοδευτική επιδείνωση με ταχείς ρυθμούς. Τα χαρακτηριστικά αυτής της επιδείνωσης θέτουν το ερώτημα της αστικής βιωσιμότητας σε περιόδους εποχιακών αιχμών του κλίματος.
• Δεν είναι προσδιορισμένος με ακρίβεια ο κλιματικός ρόλος των γιγαντιαίων αστικών πυρήνων στην εξέλιξη της κλιματικής μεταβολής του πλανήτη. Είναι όμως δεδομένο ότι τα αστικά κλιματικά φαινόμενα αποσταθεροποιούν τις κλιματικές ισορροπίες, όχι μόνο στην περίμετρο των πόλεων, αλλά και σε πολύ ευρύτερες περιοχές. Οι αστικοί πυρήνες αποτελούν πηγές ανατροπής των ευαίσθητων περιβαλλοντικών ισορροπιών, με διαρκώς αυξανόμενη εμβέλεια.

Οι πιο σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν και τελικά διαμορφώνουν το αστικό κλίμα είναι:

• Η δόμηση: Οι μεγάλες πυκνότητες και η επικράτηση υλικών δόμησης και επίστρωσης με ακατάλληλες θερμικές και υδρολογικές ιδιότητες.
• Η αστική γεωματρία: Η μείωση της διείσδυσης ηλιακής ακτινοβολίας στο επίπεδο ζωής του αστικού χώρου, σε σύγκριση με την ύπαιθρο. Η μεταβολή της ταχύτητας και της κατεύθυνσης του ανέμου. Η απουσία ή η κακή κατανομή ανοιχτών υπαίθριων χώρων μεταξύ των δομημένων όγκων.
• Τα περιβαλλοντικά δεδομένα του αστικού χώρου: Η αποσταθεροποίηση των φυσικών κύκλων. Η συρρίκνωση ή και εξαφάνιση της βλάστησης. Η αλλοίωση του υδρολογικού κύκλου. Η αλλοίωση του κύκλου οξυγόνου (Ο₂) και διοξειδίου του άνθρακα (CO₂). Η παραγωγή και εισροή πρόσθετης ανθρωπογενούς θερμότητας και ρύπανσης.

Το αποτέλεσμα και η έκφραση της αστικής κλιματικής μεταβολής είναι τα μεγάλα αστικά κλιματικά φαινόμενα όπως:

• Αστική θερμοκρασιακή αναστροφή
• Αστικό θερμοκήπιο
• Αστική θερμική νήσος