ΖΩΙΚΕΣ ΜΟΝΩΣΕΙΣ

ΜΟΝΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΜΑΛΛΙ ΠΡΟΒΑΤΟΥ

Το μαλλί προβάτου, ένα από τα αρχαιότερα υλικά που προστάτευαν τους ανθρώπους από το κρύο, χρησιμοποιήθηκε στην υφαντουργία και στην παραγωγή οικιακού εξοπλισμού. Πρόσφατα αναδεικνύεται ως η πρώτη ύλη παραγωγής μονώσεων, με πολύ σημαντικά πλεονεκτήματα. Το εμπόριό του αναπτύσσεται σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα.

Κύριες χώρες παραγωγής μαλλιού προβάτου είναι η Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία και Ιρλανδία. Όμως πηγή μαλλιού είναι και όλες οι περιοχές της γης, όπου εκτρέφονται πρόβατα.

Πρόβατα

Τρόπος παρασκευής

Το μεγαλύτερο κόστος της συγκέντρωσης μαλλιού είναι το κόστος κουρέματος  των προβάτων. Για να περιοριστεί, γίνεται προσπάθεια υποκατάστασης της χειρονακτικής δουλειάς από μηχανές ή με γενετικούς χειρισμούς. Τα ζώα δένονται πάνω σε περιστρεφόμενες τάβλες και κουρεύονται μηχανικά ή ραντίζονται με γονίδια, που ανακόπτουν προσωρινά την ανάπτυξη της τρίχας τους, ώστε να πέσει όλο τους το τρίχωμα. Οι πειραματισμοί αυτοί βρίσκονται ακόμη σε αρχικό στάδιο.

Πρώτο στάδιο για την παρασκευή μονώσεων είναι το πλύσιμο του μαλλιού, για την απολίπανση και τον καθαρισμό του από νεκρά δερματικά κύτταρα και φυτικά υπολείμματα, που αποτελούν περίπου το 50 % της μάζας του.

Ακολουθεί επεξεργασία του μαλλιού με χτένια – τεμαχιστές, ώστε να αραιώσουν οι τρίχες του, να χαλαρώσουν και να απομακρυνθούν οι κόμποι του. Ακολουθεί το λανάρισμα, η επίστρωση του σε λεπτά, κάθετα μεταξύ τους επάλληλα στρώματα, έως ότου επιτευχθεί το επιθυμητό πάχος και τέλος το μηχανικό ράψιμο και ο τεμαχισμός σε πλάκες.

Πάνω από κάποιο πάχος μονώσεων, είναι αναγκαία η προσθήκη ινών για τη σταθεροποίηση των στρωμάτων. Οι ίνες μπορεί να είναι πολυεστερικές (δεν είναι, από οικολογική άποψη, η προτιμότερη λύση) ή ίνες κοκκοφοίνικα.

Θερμομονωτικό στρώμα μαλλιού με περίβλημα πολυεστερικών ινών

Το μαλλί περιέχει πρωτεΐνες και γιαυτό είναι ευπρόσβλητο στα έντομα, ιδιαίτερα το σκώρο. Η προστασία του επιτυγχάνεται με εμποτισμό, κατά την επεξεργασία του, με άλατα ζιρκονίου και βορικά. Επειδή όμως η επίδραση των βορικών αλάτων εξασθενεί με την πάροδο του χρόνου, εφαρμόζεται πρόσφατα ο εμποτισμός του μαλλιού με φυσικό καουτσούκ. Ως εναλλακτική λύση, εφαρμόζεται και ο εμποτισμός του με εντομοκτόνα, όπως το Eulan* ή το Mitin FF**.

Περιβαλλοντικές ιδιότητες:

• Η εμπεριεχόμενη ενέργεια στις μονώσεις μαλλιού είναι μικρή, δεν ξεπερνά τις 70 – 80 kWh/m. Είναι κυρίως η ενέργεια του κουρέματος και της μεταφοράς από τις χώρες παραγωγής στις χώρες χρήσης του.
• Το μαλλί είναι έως τώρα, η μοναδική ζωική ίνα, κατάλληλη για την παραγωγή μονώσεων. Είναι ανανεώσιμος φυσικός πόρος
• Οι καλά διατηρημένες μονώσεις μαλλιού μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν. Τα υπολείμματα επεξεργασίας των μονώσεων μαλλιού ανακυκλώνονται. Μετά τη χρήση τους κομποστοποιούνται, εκτός εάν έχουν μεγάλη περιεκτικότητα βορικών αλάτων ή άλλες επικίνδυνες προσμίξεις. Δεν πρέπει να καίγονται, διότι τα καυσαέρια του μαλλιού έχουν υψηλή περιεκτικότητα αζώτου.
• Η συμβατότητα του μαλλιού με την υγεία των ανθρώπων και την υγιεινή των χώρων είναι αυταπόδεικτη. Το ίδιο ισχύει για την επεξεργασία του.

Φυσικές ιδιότητες:

• Η θερμική αγωγιμότητα των μονώσεων μαλλιού είναι υψηλή, με συντελεστή  λ = 0,04 W/(m·K).
• ΟΙ μονώσεις μαλλιού εμφανίζουν μικρή αντίσταση στη διάχυση υδρατμών, με συντελεστή μ = 1 – 2. Η τοποθέτησή τους πρέπει να γίνεται σε ξηρή ατμόσφαιρα και να αποφεύγεται η χρόνια έκθεσή τους στην υγρασία. Όμως στους εσωτερικούς χώρους εξισορροπούν την υγρασία γιατί την προσροφούν και την εκροφούν γρήγορα. Το μαλλί μπορεί να προσροφήσει υγρασία ίση με το 30 % του βάρους του, πριν αρχίσει να χάνει την θερμομονωτική του ικανότητα. Ταυτόχρονα αναπνέει.
• Το μαλλί έχει καλές ηχομονωτικές ιδιότητες.
• Οι μονώσεις μαλλιού κατατάσσονται στα υλικά μέσης πυραντίστασης.
• Το μαλλί παρουσιάζει ένα μοναδικό πλεονέκτημα. Έχει την ιδιότητα να εξυγιαίνει τους χώρους, διότι, εξαιτίας της χημικής του σύστασης και της δομής των ινών του, αποδομεί την φορμαλδεΰδη και είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό μέσο προσρόφησης και μακροχρόνιας δέσμευσης ενός μεγάλου φάσματος αλδεϋδών και άλλων τοξικών ουσιών των εσωτερικών χώρων, όπως το τολουόλιο.
• Οι μονώσεις μαλλιού είναι εξαιρετικά εύκαμπτες και ελαστικές. Είναι εύχρηστες, ελαφρές και εύκολα επεξεργάσιμες.
• Το κόστος των μονώσεων μαλλιού είναι στην Ελλάδα σχετικά υψηλό, διότι εισάγονται.

Χρήση:

Οι μονώσεις μαλλιού έχουν διάφορες μορφές για διαφορετικές χρήσεις.

Μαλακές θερμομομονωτικές πλάκες μαλλιού: Τοποθετούνται ως εξωτερική θερμομόνωση του κελύφους πάντα όμως με εξωτερική επένδυση – επικάλυψη. Στους εσωτερικούς χώρους μονώνουν τις στέγες, τους τοίχους και πληρώνουν ελαφρά διαχωριστικά στοιχεία.

Μονωτική μάζα μαλλιού: Μονώνει κενούς χώρους, κατασκευαστικά διάκενα, αρμούς και οπές της κατασκευής, που δημιουργούν θερμογέφυρες.

Μονωτικές πλεξίδες μαλλιού: Χρησιμοποιούνται για την σφράγιση αρμών στην προσαρμογή των κουφωμάτων με το κτηριακό κέλυφος.

Μονωτικά στρώματα μαλλιού: Είναι κατάλληλα για τη θερμομόνωση εγκαταστάσεων θέρμανσης, ψύξης και αερισμού.

Λεπτό στρώμα μαλλιού

Μονωτικές νιφάδες μαλλιού: Είναι χυτές μονώσεις από μαλλί μορφοποιημένο σε μικρά τεμάχια – νιφάδες, που μονώνουν κενούς χώρους και κατασκευαστικά διάκενα και τοποθετούνται με εμφύσηση.

*ΤοEulanείναι μείγμα των εντομοκτόνωνPCSDκαι PCADκαι είναι χημικά ανθεκτικό και δύσκολα αποβαλλόμενο, όπως οι περισσότεροι αλογονομένοι υδρογονάνθρακες.  Δεν είναι γνωστό εάν είναι καρκινογόνο, ανιχνεύεται όμως σε εσωτερικούς χώρους, στη θάλασσα και στα ψάρια. Η μοριακή του δομή είναι όμοια με αυτή των αρωματικών αμινών και των πολυχλωριωμένων διοξινών.  Οι παρασκευαστές τουEulan WAδίνουν τιμή ορίου οξείας τοξικότητας της επιτρεπόμενης συγκέντρωσης200 mg·kg^−1.  ΗBayerδίνει τιμήNOEL(οριακές τιμές ασφάλειας) για τα ποντίκια 3 mgkgτη μέρα.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας μέτρησε, το 2004, σε ποσοστό 15 % εξακοσίων οικιακών δειγμάτων,  συγκεντρώσεις PCSD και PCAD 1,36 mg·kg⁻¹. Σε παλαιότερες μετρήσεις του 1996 οι τιμές που έδωσε ήταν 13,2mg·kg⁻¹ , δηλαδή σημαντικά υψηλότερες.

**ΤοMitinFFείναι παράγωγο της ουρίας, υψηλής αλογόνωσης. Δεν υπάρχουν πληροφορίες σχετικές με τη επικινδυνότητά του για τον άνθρωπο. Πάντως η  Επαγγελματική Ένωση Γερμανών Βιολόγων της Κατασκευής συστήνει τον περιορισμό του στο ελάχιστο σε χώρους κατοικίας.