ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΞΥΛΟΥ

ΑΜΙΓΗ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΞΥΛΟΥ

Αμιγή μπορούν να θεωρηθούν τα προϊόντα του ξύλου, που για την παραγωγή τους μεσολαβεί μόνο μηχανική επεξεργασία, χωρίς ανάμειξη ή προσμίξεις με άλλα υλικά, που τροποποιούν τις φυσικές και τις περιβαλλοντικές ιδιότητες της ξυλείας.  Τα σημαντικότερα είναι η πριστή ξυλεία και τα ξυλόφυλλα. Είναι καθαρά προϊόντα, ακίνδυνα για την υγεία, εκτός εάν στην επεξεργασία τους χρησιμοποιηθούν επικίνδυνες συνθετικές ρητίνες (κόλλες, βερνίκια) ή τοξικές χημικές ενώσεις (συντηρητικά, διάφορα υλικά εμποτισμού, όπως παρασιτοκτόνα, πυροπροστατευτικά  κ.ά.).

Πριστή ξυλεία

Η «πριστή ξυλεία» είναι ξυλοτεμάχια που παράγονται κυρίως με αξονική (κατά μήκος) κοπή (πρίση) κορμοτεμαχίων (στρόγγυλης ξυλείας). Η πριστή ξυλεία παράγεται σε διάφορες διατάσεις, συνήθως τυποποιημένες και έχει εφαρμογή κυρίως σε οικοδομικές χρήσεις.

Πριστή ξυλεία

Από τον όγκο των κορμοτεμαχίων που εισάγονται στο πριστήριο, ποσοστό 50 – 70 % μεταποιείται σε πριστή ξυλεία. Το υπόλοιπο 30 – 50 % μετατρέπεται σε πριονίδια και άλλα υπολείμματα.

Ξυλόφυλλα

Τα ξυλόφυλλα (καπλαμάδες ή απλά φύλλα) είναι λεπτά φύλλα ξύλου πάχους 0,5 – 1 mm, που μερικές φορές φτάνει τα 8 – 10 mm. Παράγονται είτε με περιστροφική τομή (εκτύλιξη), είτε με παλινδρομική (κατακόρυφη ή οριζόντια) τομή είτε με πρίση του κορμοτεμαχίου. Κατά την εκτύλιξη παράγεται ένα συνεχές φύλλο, το οποίο χρησιμοποιείται για επενδύσεις (καπλαμάς), καθώς και για την παραγωγή αντικολλητών.

Η παραγωγή των καπλαμάδων γίνεται με παλινδρομικές τομές του φύλλου, ώστε να σχηματιστούν λωρίδες, που συγκολλούνται διαδοχικά, σχηματίζοντας μεγαλύτερα φύλλα επιθυμητών διαστάσεων, για τη διακοσμητική επένδυση μοριοσανίδων, ινοσανίδων και αντικολλητών.

Τα απλά ξυλόφυλλα είναι το αρχικό προϊόν για την παραγωγή αντικολλητών.

ΣΥΝΘΕΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΞΥΛΟΥ

Τα σύνθετα προϊόντα ξύλου υπερέχουν από τα αμιγή, από πάρα πολλές χρηστικές απόψεις. Παρουσιάζουν αυξημένες αντοχές σε μηχανικές καταπονήσεις, στην υγρασία, σε έντομα και παράσιτα και τις περισσότερες φορές πολύ μειωμένο κόστος. Δίνουν  έτσι κατασκευαστικές δυνατότητες που δεν καλύπτονται από το ξύλο.

Το Ολυμπιακό Οβάλ του Richmond δε θα μπορούσε ποτέ να κατασκευαστεί με πριστή ξυλεία.

Η κατασκευή μιας ντουλάπας ή μιας κουζίνας από ξύλο, αντί από νοβοπάν, επενδυμένο με μελαμίνη, θα ήταν οικονομικά δυσπρόσιτη. Αυτός είναι και ο βασικός λόγος, που τα σύνθετα προϊόντα ξύλου έχουν εκτοπίσει, από την κατασκευή και την αγορά, σε πολύ μεγάλο βαθμό, τα αμιγή προϊόντα του.

Τα σύνθετα προϊόντα ξύλου, διαφέρουν από το ξύλο σε δύο βασικούς τομείς:

• Το σώμα τους είναι ομοιογενές. Αποτελείται από τεμαχισμένο ή θρυμματισμένο ξύλο, κατανεμημένο ομοιόμορφα στη μάζα τους και συγκολλημένο. Ο ανομοιογενής ινώδης ιστός του ξύλου δεν υπάρχει πλέον και δεν καθορίζει τις ιδιότητές τους. Οι φυσικοχημικές ιδιότητες της ξύλινης μάζας χάνονται και αντικαθίστανται από ιδιότητες που ρυθμίζονται τεχνητά.
• Βασική επιδίωξη της παραγωγής σύνθετων προϊόντων ξύλου είναι η επίτευξη χρηστικών ιδιοτήτων όμοιων και ανταγωνιστικών με τις ιδιότητες των προϊόντων άλλων υλικών, κυρίως των μετάλλων και των συνθετικών πολυμερών. Αυτό οδηγεί στην παραγωγή σύμμικτων πρώτων υλών, που συντίθενται από ύλες ξύλου, συνθετικών ρητινών και χημικών ουσιών. Τα προϊόντα τους βρίσκονται στο μεταίχμιο μεταξύ προϊόντων ξύλου και προϊόντων της χημικής βιομηχανίας. Οι ιδιότητές τους, που αφορούν την υγεία και το περιβάλλον, προσεγγίζουν και συχνά υπερβαίνουν, την επικινδυνότητα των συνθετικών πολυμερών ενώ απομακρύνονται από τα ακίνδυνα χαρακτηριστικά του ξύλου (παραπομπή).

Η πληροφόρηση και ενημέρωση για τις ιδιότητες και την επικινδυνότητα που συνδέεται με τη χρήση σύνθετων προϊόντων ξύλου απουσιάζει στην Ελλάδα. Δεν υπάρχει, ούτε κανονιστικό πλαίσιο προστασίας των καταναλωτή, ούτε σχετική εκπαίδευση. Υπάρχουν μόνον ορισμένοι κανονισμοί για την προστασία των εργαζομένων στον τομέα του ξύλου.

ΕΙΔΗ ΣΥΝΘΕΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΞΥΛΟΥ

Τα σύνθετα προϊόντα ξύλου περιλαμβάνουν διάφορες κατηγορίες ειδών: τα αντικολλητά, το επικολλητό ξύλο, τις ινοσανίδες, τις μοριοσανίδες και μονωτικά υλικά. Η διάκριση μεταξύ μοριοσανίδων και ινοσανίδων δεν είναι πάντα εντελώς σαφής, όσο δεν είναι σαφή τα όρια του μεγέθους μεταξύ πολύ μικρού ξυλοτεμάχιου και μεγάλης ίνας ξύλου. Γιαυτό  το λόγο η ονοματολογία δεν είναι σταθερή και εμφανίζει επίσης διαφορές από χώρα σε χώρα. Έτσι τα προϊόντα είναι συχνά περισσότερο γνωστά με βάση την εμπορική τους ονομασία και όχι την ακριβή τους σύσταση.

Αντικολλητά

Τα αντικολλητά (plywood) είναι προϊόντα που παράγονται με συγκόλληση τριών (κόντρα πλακέ) ή περισσότερων (πλακάζ) ξυλόφυλλων μεταξύ τους. Οι διευθύνσεις των ινών του ξύλου των διαδοχικών στρώσεων είναι κάθετες μεταξύ τους και ο συνολικός  αριθμός στρώσεων είναι κατά κανόνα περιττός, ώστε οι ίνες των εξωτερικών επιφανειών κάθε φύλλου να έχουν ίδια διεύθυνση, για να μοιάζει με φύλλο ξύλου. Μεταξύ των αντικολλητών στρώσεων μπορεί να μεσολαβεί και στρώση πριστής ξυλείας.

Πλακάζ σε διάφορα πάχη

Τα είδος και η ποιότητα των ξυλόφυλλων επιλέγονται ανάλογα με τη χρήση για την οποία προορίζονται τα αντικολλητά. Αν η χρήση είναι διακοσμητική (έπιπλα, επενδύσεις εσωτερικών χώρων, κλπ), χρησιμοποιούνται επιφανειακά ξυλόφυλλα καλύτερης ποιότητας, με κύρια κριτήρια την αισθητική και το χρώμα, ενώ για εσωτερικές στρώσεις η επιλογή βασίζεται στο χαμηλό κόστος, αρκεί να μην επηρεάζει σοβαρά την ποιότητα του αντικολλητού. Αν η χρήση είναι κατασκευαστική (διαχωριστικοί τοίχοι, πατώματα, ξυλότυποι, κιβώτια, εσωτερική κατασκευή επίπλων, κ.λπ.), κύριο κριτήριο είναι η μηχανική αντοχή και όχι τόσο η εμφάνιση του προϊόντος.

Επικολλητό ξύλο

Το επικολλητό ή σύνθετο ξύλο (laminated wood) παράγεται με τη συγκόλληση δύο ή περισσότερων στρώσεων ξύλου με τις ίνες παράλληλες. Αυτή είναι βασική διαφορά του από τα αντικολλητά. Το επικολλητό ξύλο δεν έχει τη μορφή πλακών μεγάλης επιφάνειας, όπως τα αντικολλητά, αλλά διάφορα σχήματα και μεγέθη ανάλογα με τη χρήση, για την οποία προορίζεται. Έχει μεγάλο μήκος σε σχέση με το πλάτος και το πάχος του. Τα ξυλοτεμάχια που συγκολλούνται διαφέρουν σε είδος, σχήμα και διαστάσεις και ποικίλουν από πριστή ξυλεία (σανίδια) ως λεπτά ξυλόφυλλα. Το σχήμα τους είναι ευθύ ή καμπύλο και κατά κανόνα η καμπυλότητά τους διαμορφώνεται στη φάση της παραγωγής.

Βασικότερα προϊόντα επικολλητού ξύλου είναι φέροντα στοιχεία (δοκοί, τοξωτά υποστυλώματα, μέρη γεφυρών, ναυπηγικών και αεροναυπηγικών κατασκευών, κλπ). Σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται συνδυασμός επικολλητού ξύλου και αντικολλητών, όπως π.χ. στην παραγωγή δοκών διατομής διπλού ταυ.

Επικολλητή ξυλεία χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία, αλλά και στην παραγωγή αθλητικών και άλλων ειδών (ρακέτες τένις, σκι, κοντάκια όπλων κ.ά.).

Μοριοσανίδες

Οι μοριοσανίδες (chipboard) παρασκευάζονται με συγκόλληση μικρών τεμαχίων ξύλου (συνήθως υπολειμμάτων κατεργασίας ξύλου) ή άλλων φυτικών υλών.

Μικρά τεμάχια νοβοπάν

Η συγκόλληση γίνεται με συνθετικές ρητίνες, κυρίως με κόλλες φορμαλδεΰδης. Οι μοριοσανίδες παράγονται σε μεγάλες επιφάνειες (όπως τα αντικολλητά) και σε ποικίλο πάχος (2 mm – 6 cm) και πυκνότητα (χαμηλή 0,25 – 0,40  g/cm, μέση 0,40 – 0,80 g/cm και υψηλή 0,80 – 1,20 g/cm). Χρησιμοποιούνται γυμνές ή επενδεδυμένες. Η επένδυσή τους μπορεί να είναι ξυλόφυλλα, λεπτά φύλλα συνθετικών υλικών (όπως βακελίτης ή μελαμίνη), ή απλή επάλειψη συνθετικών υλικών (μελαμίνη).  Χρησιμοποιούνται στην επιπλοποιία και στις οικοδομικές κατασκευές.

Ινοσανίδες

Οι ινοσανίδες (fiberboard) παρασκευάζονται από μικρά τεμάχια ξύλου (συνήθως υπολειμμάτα κατεργασίας ξύλου) ή άλλα λιγνο-κυτταρινικά υλικά. Διαφέρουν από τις μοριοσανίδες στο ότι η πρώτη ύλη τους πολτοποιείται, καθώς επίσης και στο ότι η προσθήκη συγκολλητικής ουσίας δεν είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την παραγωγή τους. Οι ίνες συγκρατούνται με πλοκή και επειδή έχουν ικανότητα αυτοσυγκόλλησης. Συγκολλητικές ουσίες και άλλα πρόσθετα είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν για την αύξηση της μηχανικής αντοχής, της αντοχής σε υγρασία, φωτιά, έντομα ή μύκητες.

Χαρντμπόρντ

Οι ινοσανίδες χρησιμοποιούνται γυμνές ή επενδεδυμένες, όπως οι μοριοσανίδες. Έχουν ποικίλες χρήσεις, σε εσωτερικές επενδύσεις και εξωτερικές κατασκευές, έπιπλα, ψευδοδάπεδα, ξυλοτύπους κ.ά..

Άλλα σύνθετα προϊόντα

Η παραγωγή σύνθετων προϊόντων ξύλου δεν περιορίζεται στις κατηγορίες που αναφέρθηκαν. Εμφανίζονται στην αγορά διαρκώς νέα προϊόντα, με διαφορετικές και ποικίλες συνθέσεις. Οι ιδιότητές τους όσο αφορά την υγεία και το περιβάλλον εξαρτώνται από τα χαρακτηριστικά των υλών που περιέχουν, εκτός από το ξύλο. Ορισμένα παραδείγματα είναι:

ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ ΞΥΛΟ

Μικρά τεμάχια ξύλου, ακόμη και σε μορφή σκόνης, αναμιγνύονται με συνθετικές ρητίνες και παράγουν πάστες που χρησιμοποιούνται ως πρώτη ύλη για χυτά ή για εκτοξευόμενα υλικά. Στην περίπτωση αυτή, το ξύλο έχει ρόλο πληρωτικού υλικού της ρητίνης και οι ιδιότητες των προϊόντων, όσο αφορά την υγεία και το περιβάλλον εξαρτώνται από τα χαρακτηριστικά της ρητίνης που περιέχουν.

ΜΟΝΩΣΕΙΣ ΞΥΛΟΥ

Το ξύλο χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη για την παραγωγή μεγάλης ποικιλίας μονωτικών προϊόντων. Σημαντικότερα από αυτά είναι το ξυλόμαλλο, οι μονώσεις ινών ξύλου οι μονώσεις ροκανιδιού, και οι μονώσεις κυτταρίνης, που παράγονται  από ανακυκλωμένο χαρτί.