ΟΡΓΑΝΟΓΕΝΗ ΟΡΥΚΤΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τα οργανογενή ορυκτά είναι τα ορυκτά που περιέχουν οργανικές ενώσεις άνθρακα και υδρογόνου, τους υδρογονάνθρακες.

Η μορφή με την οποία απαντώνται στη φύση τα οργανογενή ορυκτά είναι:

• στερεά, όπως οι γαιάνθρακες και οι λιθάνθρακες
• στερεά – υγρή, όπως οι πίσσες και οι άσφαλτοι
• υγρή, όπως το πετρέλαιο
• αέρια, όπως το φυσικό αέριο.

Υπάρχουν τρείς θεωρίες για την προέλευση των οργανογενών ορυκτών. Η βιογενετική, η αβιογενετική και μία νεότερη θεωρία, σύμφωνα με την οποία δημιουργούνται μέσω ραδιενεργών διαδικασιών στο εσωτερικό του μανδύα της γης.

Σύμφωνα με την βιογενετική θεωρία, που είναι και η επικρατέστερη, τα οργανογενή ορυκτά προέρχονται από νεκρή ωκεάνια βιομάζα, η οποία καθιζάνει στον πυθμένα των ωκεανών, καλύπτεται από ωκεάνια ιζήματα και στη συνέχεια καταβυθίζεται στο εσωτερικό του γήινου φλοιού. Η έκθεση αυτών των στρωμάτων σε μεγάλες πιέσεις και σε υψηλές θερμοκρασίες στο εσωτερικό της γης μεταλλάσει τη σύστασή τους και τα μετατρέπει, μετά από εκατομμύρια χρόνια, σε οργανογενή ορυκτά.

ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ

Οι υδρογονάνθρακες απαντώνται στο σύμπαν συνήθως με τη μορφή του μεθανίου και του αιθανίου. Βρίσκονται σε κομήτες, στις ατμόσφαιρες των πλανητών, σε νεφελώματα και στη διαστρική ύλη. Το μεθάνιο θεωρείται ότι ήταν συστατικό της «αρχέγονης σούπας».

Στη γη οι υδρογονάνθρακες βρίσκονται στην βιόσφαιρα και στα οργανογενή ορυκτά, όχι όμως με τη μορφή καθαρών χημικών ενώσεων. Εξάγονται από τα οργανογενή ορυκτά με την εφαρμογή φυσικοχημικών διαδικασιών.

Η παγκόσμια ανάπτυξη των πρόσφατων ιστορικών χρόνων, εξελείχθηκε με απρόβλεπτα ταχείς ρυθμούς χάρη στην ανακάλυψη και την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων. Αποτέλεσαν και αποτελούν την κύρια ενεργειακή πηγή του σύγχρονου αναπτυγμένου και αναπτυσσόμενου κόσμου. Ταυτόχρονα αποτελούν την πρώτη ύλη που τροφοδότησε την επανάσταση των συνθετικών υλικών. Πάνω τους χτίστηκε η σύγχρονη χημική βιομηχανία των πετροχημικών, που κυριάρχησε με πρωτόγνωρους ρυθμούς στην παγκόσμια παραγωγή, αγορά και κατανάλωση. Η κυριαρχία αυτή έφερε μαζί της καθολική εξάρτηση.

Ο σύγχρονος κόσμος, η οικονομία, ο πολιτισμός και ο τρόπος ζωής εξαρτώνται και καθορίζονται από τους υδρογονάνθρακες. Οι σημαντικότερες επιπτώσεις της ανεξέλεγκτης χρήσης τους είναι:

• Η εμφάνιση του ανθρωπογενούς φαινόμενου του θερμοκηπίου και της κλιματικής μεταβολής, αποτέλεσμα της υπερσυγκέντρωσης καυσαερίων των υδρογονανθράκων, κυρίως διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου, στην ατμόσφαιρα.
• Η αποδυνάμωση της στοιβάδας του όζοντος στη στρατόσφαιρα, που εκθέτει τη Γη στην υπεριώδη ακτινοβολία και τη σκόνη του διαστήματος, συνέπεια της χρήσης αλογονομένων υδρογονανθράκων, των χλωροφθορανθράκων.
• Η απελευθέρωση στην ατμόσφαιρα επικίνδυνων πτητικών οργανικών ενώσεων (VOCs), με κύρια πηγή τους υδρογονάνθρακες, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
• Η απελευθέρωση και διάχυση στην ατμόσφαιρα, το έδαφος και τους υδάτινους πόρους επικίνδυνων και τοξικών χημικών ουσιών, εξ αιτίας της παραγωγής και χρήσης συνθετικών υλικών και χημικών ενώσεων των υδρογονανθράκων, που απειλούν σοβαρά την υγεία και τη γενετική ισορροπία της βιόσφαιρας. Η χημική βιομηχανία απορροφά ένα σημαντικό ποσοστό, περίπου το 11% της συνολικής παραγωγής υδρογονανθράκων.

Η αποδέσμευση από τους υδρογονάνθρακες, ενώ εξαγγέλλεται διαρκώς εντονότερα, ως κατεπείγουσα παγκόσμια επιταγή, συναντά εξαιρετικά σθεναρές αντιστάσεις. Γιατί προϋποθέτει τον αναπροσανατολισμό της παγκοσμιοποιημένης πλέον οικονομίας και των παραγωγικών της δομών αλλά και την ουσιαστική αμφισβήτηση και αντικατάσταση των σύγχρονων καταναλωτικών και πολιτισμικών προτύπων των κοινωνιών.

ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ ΣΤΗ ΔΟΜΗΣΗ

Η χρήση των υδρογονανθράκων έχει καθορίσει τα βασικά χαρακτηριστικά της σύγχρονης δόμησης, καθώς και τα μορφολογικά και αισθητικά πρότυπα της αρχιτεκτονικής.

• Οι μέχρι σήμερα φαινομενικά φτηνές και άφθονες ενεργειακές πηγές θέρμανσης και δροσισμού των κτηρίων, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, καλλιέργησαν την αυταπάτη της απόλυτης απεξάρτησης των κτηρίων από τα κλιματικά δεδομένα του τόπου τους, εξαφάνισαν κάθε κριτήριο εξοικονόμησης ενέργειας και απομάκρυναν το σχεδιασμό και την κατασκευή των κτηρίων από κάθε στοιχείο κλιματικής αντίληψης.Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός των κτηρίων στοχεύει στην απεξάρτηση των κτηρίων από την ενέργεια των ορυκτών καυσίμων.
• Η υπερτίμηση των τεχνολογικών δυνατοτήτων των συνθετικών υλικών των υδρογονανθράκων και η ταυτόχρονη πλήρης απουσία κάθε μέριμνας για την βιολογική ασφάλεια των χρηστών των κτηρίων και του φυσικού χώρου οδήγησαν σε ένα παγκόσμιο πρότυπο σύγχρονων κατασκευών, επικίνδυνων για την υγεία των χρηστών τους, που άρχισαν πλέον να χαρακτηρίζονται και επίσημα, με ήπιο βέβαια τρόπο, ως «άρρωστα κτήρια».Η εφαρμογή καθαρών τεχνολογιών δόμησης στοχεύει στην απαλλαγή της κατασκευής από επικίνδυνα και τοξικά συνθετικά οικοδομικά υλικά και προϊόντα και στην εξασφάλιση των αναγκαίων ποιοτήτων υγιεινής διαβίωσης με καθαρά υλικά κατασκευής.